Tuberkulina, znana również jako oczyszczona pochodna białkowa, jest kombinacją białek stosowanych w diagnostyce gruźlicy. To zastosowanie jest określane jako test skórny tuberkulinowy i jest zalecane tylko dla osób z wysokim ryzykiem. Wstrzyknięcie wykonuje się na skórę. Po 48 do 72 godzinach, jeśli obszar obrzęku jest większy niż pięć do dziesięciu milimetrów, wynik testu uznaje się za pozytywny.
Częste działania niepożądane obejmują zaczerwienienie, swędzenie i ból w miejscu wstrzyknięcia. Czasami mogą wystąpić reakcje alergiczne. Próba tuberkulinowa może być fałszywie dodatnia u osób wcześniej szczepionych BCG lub zakażonych innymi typami prątków. Test może być fałszywie ujemny w ciągu 10 tygodni od zakażenia, w wieku poniżej 6 miesięcy oraz u osób zakażonych przez wiele lat.
Tuberkulina odkryta przez Kocha była ekstraktem glicerynowym prątków gruźlicy i została opracowana jako lekarstwo na gruźlicę, ale redukcja zgonów nie była zgodna z oczekiwaną od leczenia tuberkuliną. Brytyjskie starania o utworzenie „przychodni” w celu badania, diagnozy i leczenia osób ubogich osiągnęły lepsze wyniki, ponieważ struktura systemu edynburskiego obejmowała leczenie całych rodzin osób cierpiących na gruźlicę. Przykład przychodni dr Hilda Clark przy ulicy Somerset był szczególnie wyraźny ze względu na skuteczne leczenie mniej dotkliwych przypadków. Clemens von Pirquet, austriacki lekarz, odkrył, że pacjenci, którzy wcześniej otrzymali iniekcje ze szczepionki przeciwko ospie mieli szybsze, bardziej surowe reakcje na drugie wstrzyknięcie. Zastosował słowo „alergia”, aby opisać tę reakcję nadwrażliwości. Wkrótce potem von Pirquet odkrył, że ten sam rodzaj reakcji miał miejsce u osób zarażonych gruźlicą i dlatego odkrył użyteczność tego, co stało się tuberkulinowym testem skórnym. Osoby z aktywną gruźlicą były zwykle tuberkulinami dodatnimi, ale wiele z nich z rozsiewem i szybko postępującą chorobą było negatywnych. Doprowadziło to do powszechnego, ale błędnego przekonania, że reaktywność tuberkuliny jest wskaźnikiem odporności na gruźlicę.
